DÜNYA ANTİBİYOTİK FARKINDALIK HAFTASI
(13-19 KASIM 2017)
İlaç, tedavi edici özelliği bulunan, hastalıkları iyileştirmek ya da önlemek için türlü yollardan kullanılan maddelerdir. Antibiyotikler canlıların sağlığının temininde çok önemli yeri olan etken maddelerdendir. Yanlış ve kontrolsüz kullanımları neticesinde hem etkinliğini kaybetmekte hem de direnç gelişimi ile yok olma durumu ile karşı karşıya gelmektedir. Bu ciddi nedenlerden dolayı ilaç özellikle antibiyotikler kolaylıkla alınıp kullanılacak bir madde olmaktan çıkarılması gerekmektedir.
İster insan sağlığı, ister hayvan sağlığı, isterse bitki sağlığı olsun antibiyotik kullanacak ise iki kere düşünmemiz gerekir. Hekimimize danışmadan kendimizin kararı veya birilerinin tavsiyesiyle ne kendimiz için nede beslediğimiz canlılar için antibiyotik kullanmamalıyız. Tarım ilaçlarımızı da ziraat mühendislerine danışmadan kullanmamalıyız.
İnsan sağlığında kullanılan antibiyotikler ile hayvan sağlığında kullanılan antibiyotikler aynı etken maddeden olunca belli bir süre sonra insan hastalıkların tedavisinde kullanılan antibiyotiklerin artık tedaviye cevap vermeyeceği gerçeğini unutmamak gerekir. Gelişmiş bazı ülkelerde hayvan sağlığında ve bitkisel üretimde kullanılan antibiyotiklerin, insan sağlığında kullanılan antibiyotiklerle aynı etken maddeden oluşmamasına dikkat etmişlerdir ve de yasaklanmışlardır. Etken maddeleri aynı olan antibiyotikler belli bir dozda ve sürekli kullanılınca, mikroplar tarafından tanınan etken maddeye karşı dirençli hale gelmekteler. Çiftlik hayvanların tedavisinde kullanılan kontrolsüz antibiyotikler et ve süt ile bitkisel üretim de kullanılan antibiyotiklerin gıdalarla insanlar tarafından yoğunlukla alınmaları kalıntı olarak insan sağlığını olumsuz yönde etkilemenin yanında direnç gelişimine neden olmaktadır. Dünya da bu durum, hastalanan insanların ve diğer canlıların enfeksiyonlarının tedavisinde antibiyotiklerin tedaviye cevap vermeme durumu ile karşı karşıya kaldığı kaydedilmektedir. Bu olay antibiyotiğe karşı direnç olarak tanımlanır ve mikroorganizmalar güçlenerek bu etken maddeleri tanımış olurlar. İnsanlık adına antibiyotiklerin tedaviye cevap vermemesi ciddi bir sorun olarak karşımıza çıkmıştır.
Antibiyotikler canlılara sadece hekim tarafından reçeteyle verildiğinde kullanılmalıdır. Gıda güvenliği ve halk sağlığının korunması amacıyla antibiyotik tedavilerinde uygulamadan sonra, et ve sütte veya hasatta gerekli atılma ve bekleme süresine dikkat edilmelidir.
İnsanlar dahil hastalıktan korumak ve antibiyotiklere olan ihtiyacı azaltmak için aşılama, biyogüvenlik ve sağlıklı yaşam refahı uygulamalarına özen gösterilmelidir.
Aşırı ve bilinçsiz ilaç tüketiminin giderek arttığı, insanların bilinçsiz ve denetimsiz bir şekilde ilaç kullandığı ortadadır. İlacın özellikle antibiyotik kolaylıkla alınıp kullanılacak bir madde olmaktan çıkarılması için kamu spotları ile bilinçlendirme yapılmaktadır. Bunun gibi 2018 Ocak ayı itibariyle veteriner hekimlerde e-reçeteye geçiş sağlanacaktır.
Beşeri ilaç kullanımının kontrol altına alınma adına atılan adımlar, veteriner tıbbi ürünler ve bitkisel ilaç kullanımı için çalışmalar yapılıp kanuni düzenlemeler yapılmalıdır. Kamu spotu ve saha denetimleri ile bilinçlendirme dışında caydırıcı cezai müeyyideler titizlikle uygulanmalıdır. Bilinmelidir ki kontrolsüz kullanılan veteriner ilaçlar ve bitkisel preparatlar gıda yolu ile insanlara sağlık yönünden telafisi imkansız zararlar vermektedir. Bunun yanında antimikrobiyal direnç gelişimini ile antibiyotiklerin tedavide yetersizliğine sebebiyet verecektir. Gıdalarda kalıntı izleme yapılmayan satışlarda insan sağlığı açısından büyük tehlikeler devam edecektir. İlacın üretiminden son kullanıcıya kadar izleme ile sorunların çözülebileceği ortadadır.
İnsanlar arasında en yaygın olan kendi kullandığı ilacı başkalarına tavsiye yolu ile kullandırmasıdır. Bu durum veteriner ilaçları ve tarım ilaçları konusunda daha da yaygındır. Hiçbir ilaç özellikle antibiyotikler hekim tavsiyesi dışında kullanılmamalıdır. Yoksa hastalıklara karşı bizi koruyacak ilaçlarımızı kendi elimizle yok ederek önce kendimizi insanlığı tehlikeye atmış olacağız.
Veteriner Hekim Sebahattin YAZICI
Akçaabat Belediyesi Tarımsal Hizmetler Müdürü
